فریدون جیرانی: فروش «هتل» و «فسیل» نشانه اضطراب جامعه است

فریدون جیرانی با اشاره به نحوه برخورد با فیلم های کمدی در گذشته تاکید کرد: فروش بالای دو فیلم در گیشه سینما جای تامل دارد و تحلیل آنها قطعا ما را از شرایط فرهنگی، اجتماعی و سیاسی آگاه می کند. جامعه ای که الان هست، به سراغش می رویم.

این فیلمساز در یادداشتی با عنوان «فکر کنیم» که به طور اختصاصی در اختیار ایسنا قرار گرفته است، نوشت:

“یک هفته پیش بود که برای دیدن فیلم “هتل” به سینما ملت رفتم. زمانی را افق میهن کردم که سالن سینما خلوت تر است. فکر می کردم آن زمان خلوت تر و راحت تر است. اما ساعت ۱:۳۰ بعدازظهر سالن سینما پر بود و دور از انتظار من، آن هم برای فیلمی که مدت ها اکران شده بود، اما حضور در این سالن پر و همراهی و همدلی تماشاگران برایم جالب بود. با فیلم

این همراهی از همان ابتدای فیلم با خنده و تشویق شروع شد و تا پایان نمایش ادامه داشت که فکر می کنم تماشاگران با فیلم به همدلی رسیده بودند و راضی سالن را ترک کردند. این رضایت در داخل و خارج سالن احساس می شد. فکر نمی کنم در نوشتن همراهی و همدلی اشتباه کرده باشم. فیلمی که ۲۲۰ میلیارد (تومان) فروخت و در زمان نگارش این متن بیش از پنج میلیون بیننده داشت، بدون حمایت و همدلی مخاطبان نمی توانست به این میزان فروش و بیننده برسد. درباره فیلم «فسیل» که بیش از ۳۰۰ میلیارد تومان و بیش از هفت میلیون بیننده دارد، همین همدلی و همراهی وجود داشته است.

اما این دو فیلم با هم فرق دارند. «فسیل» یک کمدی سیاسی و اجتماعی و «هتل» یک کمدی عاشقانه است. یک کمدی سیاسی و اجتماعی که لحنی انتقادی به شرایط دارد در سینمای ایران پس از انقلاب ساخته شد که همچنان در سیطره «اجاره نشینان» است. البته «مطرب» را هم با تمام نقدهایی که به عنوان یک کمدی سیاسی و اجتماعی وارد فیلم شد دوست دارم.

اما کمدی رمانتیک در سینمای امروز از نوع پرخطر است زیرا روابط زناشویی و روابط عاشقانه قبل از ازدواج را به سخره می گیرد و شخصیت های اصلی و محوری این کمدی ها زن هستند به همین دلیل هرکسی از شرایط سیاسی، اجتماعی و ممیزی این کمدی ها باشد. دانستن سال هاست که می توان فهمید که ساخت چنین کمدی ها بسیار سخت است. البته، ممتحنان همیشه خوشحال بودند که به چنین فیلم هایی مجوز می دادند که این چالش ها در طبقه متوسط ​​مدرن رخ می دهد و خانواده های سنتی از این چالش ها فاصله دارند.

یکی از مسئولان حوزه هنری در اکران «صورتی» به من گفت: من این روابط را درک نمی کنم، اما از فیلم بدم نمی آید. اما عده ای هستند که همیشه نگران از بین رفتن اخلاق خانوادگی هستند و با دیدن این کمدی ها متوجه می شوند که اخلاق از بین رفته است. بعضی ها به نظر من با نزدیکی و دوری از دولت ها کم و زیاد می شوند. در حال حاضر اکثر آنها به دلیل همجواری با دولت موجود اعتراض خود را از سینما به شبکه خانگی هدایت کردند. شبکه موجود جای تلویزیون را می گیرد و این باعث عصبانیت و اعتراض آنها شده و فریاد می زنند که اخلاق و خانواده در این شبکه از بین رفته است.

روشنفکران از گذشته تا به امروز با فیلم های پرفروش مشکل داشته اند که دلیل آن را باید در فضای سیاسی-اجتماعی که روشنفکران در آن نفس می کشند جست و جو کرد. روشنفکران از گذشته تا به امروز نتوانسته اند در فضای نسبتاً آزاد نفس بکشند و آزادانه فیلمنامه بنویسند و فیلم بسازند. همواره با محدودیت هایی مواجه بوده که از دیروز تا امروز در دولت های مختلف متفاوت بوده است.

در یک برنامه اینترنتی با حضور کارگردان و دکتر پرویز عجلی، استاد بازنشسته جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبایی و نویسنده کتاب «تغییرات اجتماعی فیلم های سینمایی» درباره «فسیل» صحبت کردم و از آن دفاع کردم. این گفتگوها در سکوی سینما قابل مشاهده است.

دوست داشتم در مورد فیلم «هتل» مشابه فیلم «فسیل» با تحلیلی بحث کنیم اما این اتفاق نیفتاد.

حال در این مقاله تاکید می کنم که باید با فیلمی که بیش از پنج میلیون بیننده دارد مهربانانه برخورد کنیم و به صورت تحلیلی به موضوع نگاه کنیم، دلیل این تعداد بیننده چیست؟ قطعا تحلیل فیلم های پرفروش ما را از شرایط فرهنگی، اجتماعی و سیاسی جامعه ای که در حال حاضر در آن زندگی می کنیم آگاه می کند. فروش این دو فیلم قابل تامل است. اما باید بدانیم که فروش این دو فیلم به معنای رونق سینمای ایران و جامعه پرنشاط امروزی آنطور که می گویند نیست. شاید برعکس اگر تحلیل و تأمل کنیم متوجه جامعه مضطربی شویم که برای فراموشی اضطراب های اقتصادی و اجتماعی خود به جایی پناه برده است که تنها دو ساعت با این اضطراب ها فاصله دارد.